اختلاف میان دو وزارتخانه راه و شهرسازی و صنعت، معدن و تجارت بر سر واردات 6هزار واگن باری از روسیه را می‌توان سرآغاز کلید خوردن قرارداد تولید مشترک میان روس‌ها و ایرانی‌ها دانست؛ به‌طوری که محمدرضا نعمت‌زاده، وزیر صنعت، معدن و تجارت سال گذشته به‌صورت رسمی درباره واردات واگن اعلام کرد: «اگر واگنی از خارج کشور وارد شود، روی ریل‌ها می‌خوابد تا واگن خارجی وارد کشور نشود.» واکنشی که موجب شد تا قرارداد واردات به قرارداد تولید مشترک با فایناس از سوی روسیه بدل شود. براساس قراردادی که روز گذشته میان سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) با شرکت «ترنس مش هلدینگ» روسیه منعقد شد، استارت تاسیس یک شرکت مشترک (JV) با سهم سرمایه‌گذاری 80 درصدی طرف خارجی (شرکت ترنس مش) و 20 درصد سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران زده شد و براین اساس مقرر شد تا شرکت روسی پس از تشکیل این شرکت مشترک و خرید شرکت واگن پارس اقدام به تولید و تامین محصولات مورد نیاز کشور در حوزه‌های تعیین شده صنایع ریلی کند. براساس این قرارداد، در فاز اول تولید دو هزار واگن مسافری و مترو در دستور کار قرار خواهد گرفت و به مرور زمان متناسب با پروژه‌های آتی حجم سرمایه‌گذاری دو طرف افزایش خواهد یافت. استارت تولید دو هزار واگن در حالی زده شد که براساس برآورد صورت‌گرفته نیاز کشور بیش از 8 تا 10 هزار واگن است. در این خصوص رئیس سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران با اعلام اینکه از محورهای مهم این قرارداد استفاده حداکثری از تولید داخل است، اظهار کرد: مدیریت در این قرارداد چرخشی است و تامین مالی هم ازسوی طرف روسی انجام شده است. با توجه به اظهارات منصور معظمی در سال اول مدیریت با شرکت مش هلدینگ روسیه خواهد بود و پس از آن مدیریت به‌صورت چرخشی اجرایی خواهد شد. به گفته معظمی، سال گذشته قرار بود ۶ هزار دستگاه واگن توسط وزارت راه به کشور وارد شود که با واکنش وزیر صنعت، معدن و تجارت مواجه شد؛ واکنشی که موجب شد تا در نهایت هزار و 100 دستگاه واگن از روسیه وارد شود؛ اما بقیه واگن‌ها در داخل تولید خواهد شد.

اما درخصوص ارزش واگن پارس که مقرر شده تا 80 درصد از سهام آن به شرکت روسی واگذار شود نیز معظمی اعلام کرد که بحث خرید کارخانه نهایی شده است و شرکت واگن پارس آورده طرف مقابل محسوب می‌شود و رقم موردنظر براساس قیمت کارشناسی پرداخت خواهد شد. علاوه بر تولید در این قرارداد بندهایی نیز در راستای صادرات واگن‌های تولیدی در کشور در نظر گرفته شده است که به گفته رئیس هیات‌عامل ایدرو مسوولیت صادرات برعهده آلستوم فرانسه (که 33درصد سهام شرکت ترنس مش هلدینگ روسیه را در اختیار دارد) یا ترنس مش هلدینگ است؛ چرا که به شبکه جهانی وصل هستند و خودشان جزو صادرکنندگان عمده به حساب می‌آیند.

محمدرضا نعمت‌زاده، وزیر صنعت، معدن و تجارت در این مراسم با اشاره به اینکه دولت حمل و نقل عمومی را در اولویت قرار داده و در برنامه ششم توسعه تاکید بسیاری بر توسعه حمل و نقل ریلی شده است، اظهار کرد: یکی از موارد بسیار جدی و مهم که در دستور کار دولت قرار گرفته، توسعه حمل و نقل ریلی است و در این راستا قوانین و مصوبات لازم مصوب شده است. وی ادامه داد: تولید دو هزار دستگاه واگن در فاز اول در دستور کار قرار گرفته و علاوه بر این تعداد زیادی واگن مسافری و باری تولید خواهد شد. همچنین از 6هزار واگن باری که وزارت راه و شهرسازی و پیمانکاران علاقه‌مند به خریداری آن از روسیه بودند با هماهنگی‌های انجام شده قرار بر این است که ۱۱۰۰ دستگاه آن وارد و نزدیک به مابقی آن با مشارکت در داخل کشور ساخته شود. وزیر صنعت، معدن و تجارت با اشاره به اینکه پروژه مذکور که مربوط به تولید واگن خواهد بود پروژه‌ای طولانی‌مدت است که نزدیک به ۳۰ سال و حتی بیشتر طول خواهد کشید، گفت: ۸۰ درصد سرمایه‌گذاری در این بخش مربوط به شرکت خارجی و ۲۰ درصد مربوط به ایدرو است که اگر لازم باشد در آینده نیز می‌تواند تغییر کند؛ هرچند که ما معتقدیم این میزان مناسب است و شرکت روسی معتبرترین و بزرگ ترین شرکت حمل و نقل این کشور است.

وی با بیان اینکه واگن‌هایمان در تهران و شهرستان‌هایی که دارای مترو هستند یا مترو خواهند داشت بسیار محدود است، عنوان کرد: امیدواریم با تولید و عرضه واگن‌های مناسب این مشکل به تدریج در کشور برطرف شود. وزیر صنعت، معدن و تجارت در ادامه همچنین با اشاره به اینکه ایران از توسعه روابط با کشورهای همسایه و کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا استقبال می‌کند، اظهار کرد: توافق با اوراسیا در ارمنستان در حال انجام است و پنج کشور عضو حضور دارند. امیدواریم در سفری که به ارمنستان انجام شده و معاونان وزیر حضور دارند کار تمام شود و در اکتبر سال جاری که قرار است روسای هر پنج کشور عضو اوراسیا با یکدیگر ملاقات کنند موافقت‌نامه به تصویب نهایی برسد. نعمت‌زاده درباره میزان داخلی‌سازی این پروژه نیز گفت: میزان داخلی‌سازی واگن‌ها در شروع تولید، 55 درصد پیش بینی شده که به تدریج افزایش خواهد یافت. وی با اشاره به اینکه در قالب همکاری ایران و روسیه، طرف خارجی شرکت واگن پارس را خریداری خواهد کرد، ادامه داد: شرکت واگن پارس طی سال‌های گذشته تقریبا نیمه تعطیل بود؛ ولی در یکی دو سال اخیر فعال شده و در قالب توافق‌نامه جدید با روس‌ها نیز تمام ظرفیت آن فعال خواهد شد.

اخبار حاشیه

در مراسم امضای قرارداد مشترک تولید واگن بین سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران و شرکت ترنس مش هولدینگ روسیه علاوه بر طرف‌های قرارداد سفیر روسیه، معاون حقوقی و امور بین‌الملل وزیر امور خارجه، وزیر صنعت، معدن و تجارت و سایر مقامات دو کشور نیز حضور داشتند. حضور میهمان‌های سیاسی در این مراسم موجب شد تا این در نشست خبرهای دیگر نیز اعلام شود که در این خصوص می‌توان به خبر اعلام شده از سوی لوان جاگاریان، سفیر روسیه مبنی بر حذف روادید در سفر ایرانی‌ها به روسیه از دو ماه آینده اشاره کرد.

دوران تحریم را فراموش نمی‌کنیم

سید عباس عراقچی، در این نشست با تاکید بر اینکه روسیه جزو اولویت‌های ایران برای انعقاد قراردادهای پسابرجام است، گفت: ایران دوستان خود در دوران تحریم‌ها را فراموش نمی‌کند و در همکاری‌های آینده ایران بیشتر حضور خواهند داشت. معاون وزیر امور خارجه براین نکته نیز تاکید کرد که امضای توافق نامه‌های همکاری با شرکت‌های خارجی نشان می‌دهد که با وجود فشارهای آمریکا و رژیم صهیونیستی، فضای مناسبی برای سرمایه‌گذاری در ایران وجود دارد. وی اظهار کرد: پس از گذشت یک سال و نیم از توافق برجام، مذاکرات با هیات‌های خارجی به سرانجام رسیده است و ما شاهد امضای قراردادها و توافق نامه‌ها هستیم. معاون حقوقی و امور بین‌الملل وزیر امور خارجه یادآور شد: قرارداد توتال و این قرارداد نشان می‌دهد تنوع در همکاری‌های اقتصادی ایران با کشورهای اروپایی، آسیایی و دوستان قدیمی ایران به‌ویژه روسیه ادامه دارد.